Chào em,
Ngứa da là một triệu chứng thường gặp với nhiều nguyên nhân khác nhau gây nên có thể từ bên ngoài (bụi bẩn, côn trùng, hóa chất…) hoặc do từ bên trong cơ thể gây nên. Tuy nhiên không phải lúc nào cũng tìm được, nên triệu chứng ngứa trở nên vô căn. Nguyên nhân từ bên ngoài dễ phát hiện và dễ loại trừ, còn do bên trong cực kỳ phức tạp. Sau đây cung cấp cho bạn các thông tin để bạn hiểu nguyên nhân ngứa là như thế nào:
Ngứa do nguyên nhân bên trong:\nNgứa có thể là biểu hiện của một số bệnh toàn thân. Các bệnh có biểu hiện ngứa: Bệnh nội tiết (thiểu năng, ưu năng tuyến giáp, đái đường), viêm gan C, dị ứng thuốc, tác dụng phụ của thuốc (Opiates), một số ung thư, hội chứng tăng bạch cầu ưa a-xít, thiếu sắt, bệnh tế bào bón, HIV, các rối loạn thần kinh, bệnh do côn trùng, ký sinh trùng, mang thai, bệnh gan mật, ure huyết…\n- Dị ứng thuốc: ngày nay hiện tượng dị ứng thuốc là điều làm cho thầy thuốc hết sức quan tâm. Loại thuốc nào cũng có thể gây nên dị ứng tùy từng cơ địa của từng người (kể cả thuốc Tây y và Đông y). Khi dị ứng thuốc, ngoài các triệu chứng khác thì ngứa cũng chiếm một tỷ lệ khá cao. \n- Bệnh giun sán: Khi mắc bệnh giun, sán thì ngoài rối loạn tiêu hóa có thể có triệu chứng ngứa và nổi mẩn ngoài da. Những trường hợp này người ta ít nghĩ tới chỉ khi đi khám bệnh, xét nghiệm phân mới tìm ra được nguyên nhân và thầy thuốc mới có chỉ định dùng thuốc tẩy giun đúng loại. Song song với việc tẩy giun cần ăn uống hợp vệ sinh, không ăn rau sống và uống nước lã để đề phòng mắc bệnh giun tái phát. Khi trong ruột có nhiều giun sán thì ở da cũng hay nổi các mẩn ngứa, eczema. Kèm theo, bệnh nhân da xanh, hay đau bụng vùng quanh rốn vào lúc đói. Khi du lịch các nước vùng nhiệt đới, chú ý tăng eosin trong máu; giun chỉ, giun sán giai đoạn xâm nhập hoặc bệnh sán lá cần được tìm kiếm.\n- Mắc bệnh tiểu đường (đường máu tăng cao): Đường máu cao thường gây ngứa ở da, da dễ bị mụn nhọt, nhiễm nấm, Bệnh nhân thường có sụt cân, ăn nhiều, uống nhiều và tiểu nhiều kèm theo có thể có ngứa da. Do ngứa nên gãi nhiều làm xây xước da gây nhiễm khuẩn. Mắc bệnh tiểu đường cần ăn kiêng một số thực phẩm như đường, các loại nước giải khát có đường, bia, rượu, chuối chín. Nên tập thể dục đều đặn. Cần vệ sinh da thật tốt để tránh nhiễm khuẩn.\n- Bệnh về gan, mật: Các bệnh về gan mật làm tắc mật làm vàng da và gây ngứa. Khi ngứa mà tìm các loại nguyên nhân chưa xác định được thì cần kiểm tra chức năng và kiểm tra gan, mật để xem có viêm nhiễm, sỏi, u hay không. Viêm gan thì có nhiều nguyên nhân nhưng hay gặp nhất là viêm gan do vi-rút và viêm gan do rượu. Muốn phòng tránh viêm gan do vi-rút (vi-rút viêm gan A,B,C) cần được tiêm phòng. Cần bỏ rượu, đặc biệt khi đã có hiện tượng viêm gan bất kỳ do nguyên nhân gì.\nTắc mật có thể hoặc không đi kèm với triệu chứng vàng da, là nguyên nhân gây ngứa trầm trọng.\nNgứa chủ yếu ở hai lòng bàn tay, đôi khi dữ dội (nhất là trong xơ gan ứ mật nguyên phát) và có chỉ định ghép gan.\nNguyên nhân sinh bệnh còn chưa rõ, khi giải quyết được ứ mật sẽ lành bệnh, tuy nhiên không có sự tương ứng nào giữa cường độ ngứa và nồng độ a-xít mật trong máu và da.\nCholestyramin là chất vẫn còn được dùng trong điều trị chủ yếu trong ngứa da ứ mật, tuy nhiên hiệu quả không cố định.\nNgoài ra có thể sử dụng các phenobarbital, rifampicin, UVB. Nhiều nghiên cứu gần đây chỉ ra các chất đối kháng morphin như naloxone, nalméfène có tác dụng điều trị ngứa\n- Suy thận: Những bệnh nhân bị suy thận nặng do không đào thải được các chất độc như urê cũng bị ngứa da. Triệu chứng kèm theo thường là phù, thiếu máu, huyết áp cao. Suy thận mãn nhất là ở các bệnh nhân bị thẩm phân phúc mạc 60 - 80% là nguyên nhân gây ngứa.\n- Bệnh ác tính của bạch huyết: Những người bị bệnh hodgkin, non -hodgkin thường có ngứa da dữ dội từng đợt, kèm theo có hạch bạch huyết sưng to, cơ thể suy yếu dần.\n- Thay đổi về nội tiết: Nhiều người khi mang thai hay bị ngứa lan tỏa trên da, điều này cũng ảnh hưởng đến sức khỏe người mẹ.\nCường giáp, ngứa thường kèm tăng nhiệt độ da.\nNgược lại, đái đường không phải là nguyên nhân gây ngứa toàn thân.\nTam cá nguyệt thứ ba của thai kỳ, nhất là các ca đa thai có thể do ứ mật trong gan, chẩn đoán dựa trên lượng muối mật trong máu, phospharase kiềm và SGOT, SGPT.\nCholestyramin 4 g - 24 g/ngày có hiệu quả trong 80-100% ca. Tuy nhiên cần lưu ý các bệnh da có thể gặp ở thai kỳ gây ngứa như pemphigoid trong thai kỳ, bệnh da sẩn ngứa thai ở giai đoạn khởi phát.\n- Bệnh lý máu:\nNguyên nhân gây ngứa có thể không xác định hoặc do đa hồng cầu, tăng eosin trong máu hoặc loạn sản tủy. Do tăng histamin trong máu hoặc giải phóng serotonin hoặc prostaglandin từ tiểu cầu. Dùng aspirin 1g/ngày (ức chế prostaglandin) và chất đối kháng serotonin như pizotifen, cyproheptadin đôi khi có tác dụng.\nTriệu chứng ngứa đôi khi đơn độc, dữ dội kéo dài hàng tháng là triệu chứng duy nhất của u lymphô. Đối với bệnh Hodgkin, triệu chứng ngứa là dấu hiệu bệnh nặng.\nĐối với người cao tuổi, ngứa đôi khi là biểu hiện của ung thư ở sâu, tân sản nội tạng, cận tân sinh do giải phóng các peptid gây ngứa từ bướu (triệu chứng ngứa sẽ biến mất khi điều trị ung thư).\n- Nhiễm HIV:\nCó thể do da khô do virus hoặc các thuốc chống virus, tăng lượng tụ khuẩn vàng và dermodex, tiết túc, u lym phô. Dùng chất làm mềm da, UVB và các chất ức chế prostagladin (indomethacin) cho kết quả rất tốt.\n- Ngứa do nguyên nhân tâm thần kinh:\nCác bệnh lý tâm thần kinh có thể là nguyên nhân gây triệu chứng ngứa lan tỏa và mạn tính, dữ dội gây mất ngủ. Dùng pimozid rất hiệu quả trong điều trị triệu chứng ngứa do bệnh sợ ghẻ.\nNhiều bệnh lý trong nội tạng khác cũng gây ngứa da. Muốn hết ngứa, phải tìm được nguyên nhân để điều trị tận gốc. Do vậy, khi bị ngứa da, không nên tự ý bôi thuốc mà nên đi khám bệnh\nNhư vậy, muốn hết bệnh ngứa cần tìm nguyên nhân, khi đã biết chắc chắn nguyên nhân của nó thì việc điều trị sẽ có nhiều thuận lợi cho dù là nguyên nhân bên trong cơ thể hay nguyên nhân ngoài da. Khi không thấy các sang thương cơ bản ở da, việc tìm kiếm các bệnh lý hệ thống cần được thực hiện một cách có hệ thống.
Ngứa do bệnh da :\nLà nguyên nhân thường gặp, tuy nhiên do không tìm thấy các sang thương cơ bản nên việc chẩn đoán dựa vào chẩn đoán loại trừ các nguyên nhân bên trong bệnh lý hệ thống).\n- Các sản phẩm vệ sinh thân thể (xà phòng tẩy) và các chất dùng tắm rửa hàng ngày có thể là nguyên nhân gây ngứa do làm khô da, nhất là ở người lớn tuổi hoặc cơ địa dị ứng.\n- Các thay đổi môi trường (nhiệt độ, độ ẩm) có thể là nguyên nhân gây ngứa ở người cao tuổi, cơ địa dị ứng, người da đen, di dân (ở người >70 tuổi thường chiếm khoảng 30-40%).\nCơ chế: có thể do nhiều yếu tố: tăng khô da (giảm tiết mồ hôi và chất bã nhờn), teo da, tác nhân thần kinh (thoái hóa sợi thần kinh ngoại biên myelin hóa), tác nhân tâm thần kinh (lo lắng, buồn phiền, cô đơn). \n- Bệnh viêm da dị ứng: Trong các bệnh viêm da dị ứng có nhiều nguyên nhân khác nhau, trong đó có viêm da do tiếp xúc thường hay gặp. Viêm da tiếp xúc là do dị ứng nguyên khi gặp kháng thể gây nên hiện tượng phản ứng biểu hiện là viêm da và gây ngứa, ví dụ viêm da dị ứng ở một số người do đeo quai đồng hồ bằng da hoặc bằng nhựa hoặc viêm quanh thắt lưng quần do giây chun bằng cao su. Cũng có một số người dị ứng với da hoặc cao su nên không đi dép da hoặc dép nhựa được vì hễ mỗi lần đi dép vào là ngứa da vùng tiếp xúc trực tiếp tạo nên phản ứng gây ngứa. \n- Bệnh mề đay: Mề đay là một bệnh dị ứng da do tiếp xúc với thời tiết lạnh hoặc do ăn, uống với chất hay gây dị ứng ở một số người như tôm, cua, ốc, mắm tôm... Đây là những chất đóng vai trò là dị ứng nguyên khi gặp kháng thể có sẵn trong máu bệnh nhân sẽ gây nên hiện tượng dị ứng. Bệnh mề đay thường xảy ra ngứa đột ngột, dữ dội tại một vùng da nào đó hoặc có khi gần khắp da cơ thể như cánh tay, bụng, đùi, cẳng chân. Đôi khi bệnh mề đay còn xảy ra ở niêm mạc làm sưng mắt, môi, thậm chí gây viêm niêm mạc ruột gây đau bụng, tiêu chảy, viêm, phù thanh quản. Người ta gọi là nổi mề đay vì nổi lên các nốt sẩn, ngứa. Trong bệnh mề đay, điển hình nhất là ngứa, người bệnh càng gãi càng ngứa. Các sẩn ngứa to, nhỏ khác nhau đôi khi tạo thành từng mảng. Viền của sẩn ngứa mề đay có màu hồng, trung tâm của sẩn ngứa có màu nhạt hơn. \n- Bệnh nấm da: Viêm da do nấm là bệnh nói chung, nhưng do nhiều loài nấm khác nhau gây nên (nấm thân, nấm kẽ, nấm móng, nấm tóc...). Mỗi một loài nấm gây bệnh cho da được gọi các tên khác nhau. Bệnh nấm da cũng gây nên ngứa làm cho bệnh nhân rất khó chịu, ví dụ bệnh hắc lào. \nBệnh hắc lào là do nấm thân gây nên. Đầu tiên là ngứa vùng bị bệnh, sau đó thấy một vệt màu hơi đỏ, có viền, bờ rõ rệt, trên viền có các mụn nước lấm tấm. Viền này càng ngày càng lan rộng tạo thành nhiều hình vòng cung. Do người bệnh bị ngứa, gãi làm lây lan ra nhiều vùng da khác trên cơ thể. Bệnh hắc lào là bệnh lây từ người này sang người khác do dùng chung quần áo, khăn tắm, ngủ chung giường, chiếu... Muốn phòng bệnh hắc lào cần vệ sinh cá nhân tốt. Không dùng chung quần áo, chiếu, khăn và không nằm chung giường với người bị bệnh hắc lào. Khi nghi bị bệnh hắc lào nên đi khám để được xác định và điều trị dứt điểm tránh lây lan cho người khác. \nBệnh lang ben: là một bệnh do nấm gây ra và cũng gây ngứa ghê gớm. Bệnh gây ngứa đặc biệt là khi người bệnh ra nhiều mồ hôi nhất là khi trời nắng. Bệnh lang ben hay gặp ở cổ, vai, ngực, bụng, cánh tay. Bệnh lang ben cũng lây lan từ người này sang người khác do dùng chung quần áo, khăn mặt, ngủ chung giường... Khi bị lang ben nên đi khám bệnh để được làm các xét nghiệm xác định nấm và trên cơ sở đó người thầy thuốc sẽ cho thuốc điều trị thích hợp và tư vấn sát với thực tế hơn. \n- Gàu da đầu: Ở người nhiều gàu thường kèm theo ngứa da đầu. Gàu là hiện tượng viêm da làm bong lớp sừng ở da vùng đầu. Hiện nay có nhiều loại dầu gội đầu khác nhau và tùy thuộc vào da đầu của từng người. Vì vậy khi bị gàu nên chọn loại dầu gội thích hợp với da đầu của mình mới hy vọng làm giảm hoặc hết gàu.\nTrong mọi trường hợp, ngứa ở người lớn tuổi cần phải lưu ý khi sống cô đơn hàng tháng vì có thể là biểu hiện đầu tiên của bệnh phát ban dạng bóng nước, hoặc u lymphô da, tế bào T hướng bì (u sùi dạng nấm, hội chứng Sézary) và cần thực hiện sinh thiết da. Ngoài ra cần loại trừ bệnh ghẻ (nhất là trong trường hợp vệ sinh tốt) cần tìm thấy cái ghẻ hoặc được chứng minh qua điều trị.
Như vậy, ngứa có thể do rất nhiều nguyên nhân. Em cần đi khám tại cơ sở y tế uy tín để xác định nguyên nhân gây ngứa, từ đó có biện pháp điều trị phù hợp, không nên tự ý dùng thuốc vì dùng thuốc không đúng không những không điều trị được bệnh mà còn khiến bệnh nặng hơn khó điều trị hơn,\nEm nên đi khám sớm nhé!
Chúc em nhiều sức khỏe!
