Tuyến yên nằm ở vỏ não. Nó là tuyến chủ đạo và điều khiển hoạt động của các tuyến khác như tuyến giáp và tuyến thượng thận cũng như chức năng của cả cơ thể. Mặc dù phần lớn khối u tuyến yên là u lành tính, nhưng nếu không được chẩn đoán sớm nó có thể phát triển phì đại làm giảm thị lực và chèn ép não và tuyến yên. Cắt bỏ khối u là cần thiết khi nhận thấy chúng gây áp lực cho não hoặc chèn ép giây thần kinh thị giác.
Điều trị u tuyến yên có thể được thực hiện bằng nhiều phương pháp khác nhau. Phẫu thuật cắt bỏ khối u là chọn lựa điều trị thích hợp. Đối với bệnh nhân không thể phẫu thuật được, thì điều trị ngoại khoa bằng dao Gamma là một chọn lựa. Việc điều trị này bao gồm cả chụp CT hoặc MRI để giúp bác sĩ phẫu thuật hướng nhiều tia phóng xạ nhỏ từ nhiều góc khác nhau qui tụ về khối u làm cho nó co lại và triệt tiêu nó. Phẫu thuật phóng xạ có thể được áp dụng để hỗ trợ khi tiến hành phẫu thuật ở những vị trí mà việc cắt bỏ hoàn toàn khối u không thể thực hiện được. Có thể dùng thuốc trong điều trị khối u loại này.
Có nhiều phương pháp điều trị u tuyến yên.
U tuyến yên thường không phải là ung thư và do đó không di căn đến các bộ phận khác của cơ thể. Tuy nhiên, khi tăng trưởng, chúng có thể chèn ép lên các thần kinh và mạch máu quan trọng. Can thiệp điều trị u tuyến yên sớm sẽ tăng khả năng điều trị khỏi hay kiểm soát u và các biến chứng của u. Có 3 phương pháp điều trị u tuyến yên là phẫu thuật lấy u, xạ trị tia X liều cao hay bức xạ proton để diệt tế bào u, và thuốc để làm nhỏ hoặc loại trừ u.
Điều trị u tuyến yên bằng phẫu thuật
Đường mổ qua xoang bướm. Đường mổ qua xoang bướm tiếp cận khối u từ phía sàn sọ, thông qua mũi và hai qua đường rạch trên nướu răng hàm trên. Đường mổ này thường được chọn vì nó ít xâm hại cơ thể nhất, mang ít biến chứng, và bệnh nhân hồi phục nhanh hơn. Bệnh nhân có thể xuất viện khoảng 2-4 ngày sau khi mổ.
Đường mổ qua sọ. Phương pháp điều trị u tuyến yên đường mổ qua sọ thường áp dụng cho những u lớn ở mức không an toàn nếu mổ qua xoang bướm.
Phẫu thuật nội soi. Điều trị u tuyến yên bằng phẫu thuật nội soi thường được dùng để cắt bỏ khối u tuyến yên, bao gồm việc thâm nhập vào não qua đường mũi. Phương pháp xâm lấn tối thiểu này được tiến hành qua đường nướu răng trên, phía dưới môi trên hoặc ở bên trong mũi nên sẽ không để lại sẹo. Với phương pháp phẫu thuật xâm lấn tối thiểu này, các cơn đau hậu phẫu sẽ giảm đi đáng kể, thời gian phục hồi và nằm viện cũng ngắn hơn rất nhiều. Áp dụng kỹ thuật nội soi cũng giúp các bác sĩ phẫu thuật tai mũi họng thấy rõ tuyến yên và các cấu trúc giải phẫu khác cho phép họ cắt chính xác hơn.
Điều trị u tuyến yên bằng xạ trị
Xạ trị dùng bức xạ giàu năng lượng để diệt tế bào ung thư, tế bào tuyến yên bất thường và làm nhỏ khối u. Điều trị u tuyến yên bằng xạ trị được cân nhắc khi khối u không thể điều trị hiệu quả bằng phẫu thuật hay nội khoa.
Xạ trị ngoài thông thường (Standard External Beam Radiotherapy) dùng nguồn tia X không chọn lọc và chiếu tất cả các tế bào trên đường đi của chùm tia. Các phần khác của não quanh tuyến yên có thể bị tổn thương do đường đi của tia xạ.
Bức xạ Proton dùng loại bức xạ là hạt proton chuyên biệt chiếu tập trung vào tuyến yên. Ưu điểm của phương pháp này là ít tổn thương các mô lân cận.
Xạ phẫu lập thể (như Gamma Knife, hay Cyberknife) kết hợp kỹ thuật xạ trị ngoài thông thường với kỹ thuật định vị 3 chiều giúp tập trung tia xạ vào khối u từ rất nhiều hướng chiếu khác nhau, giúp giảm lượng tia ảnh hưởng lên các mô não xung quanh.
Điều trị u tuyến yên bằng nội khoa
Prolactinoma (hay u tiết prolactin) là thể u tuyến yên thường gặp nhất trong thực tế. Nói chung, điều trị nội khoa là bước đầu tiên trong điều trị prolactinoma. Khoảng 80% bệnh nhân sẽ đưa được prolactin về mức bình thường sau khi uống thuốc đồng vận dopamine (dopamine agonist therapy). Thuốc thường được dùng nhất là bromocriptine (Parlodel) hay cabergoline. U sẽ nhỏ dần ở hầu hết bệnh nhân tuy mức độ sẽ khác nhau tùy trường hợp. Bệnh nhân nữ sẽ có kinh lại và có thể có thai. Bromocriptine có một số tác dụng phụ nên thường được kê toa tăng liều dần dần.
Cabergoline là một loại thuốc mới có tác dụng dài nên có ưu điểm là chỉ uống hai lần một tuần và nhìn chung là có ít tác dụng phụ hơn so với bromocriptine. Cabergoline cũng cho thấy có hiệu quả trên những bệnh nhân không đáp ứng với bromocriptine.
Ở những bệnh nhân bị microadenoma, thuốc đồng vận dopamine thường được thử trước trong vài tháng, khuyến cáo chung là 6 tháng. Nếu u không đáp ứng với điều trị thuốc, khi đó phẫu thuật sẽ được xem xét.
U tiết GH có thể điều trị nội khoa với thuốc tương tự somatostatin, là một hormone ức tiết ra GH.