Nguy cơ bị bệnh suy giáp khi tăng cân không kiểm soát

Tác giả: Hong Diep. Ngày đăng: 25-04-2017

Bệnh suy giáp là tình trạng tuyến giáp không sản xuất đủ một vài loại hormone quan trọng cho cơ thể. Bệnh suy giáp không được điều trị có thể gây ra một số vấn đề về sức khỏe như béo phì, đau khớp, vô sinh và bệnh tim.

Bệnh suy giáp là gì?

Tuyến giáp là một tuyến nhỏ hình bướm nằm ở trước cổ, ngay dưới quả táo Adam(trái khế) của bạn. Hormone do tuyến giáp sản xuất ra – triiodothyronine (T3) và thyroxine (T4) – có tác động rất lớn đến sức khỏe và ảnh hưởng đến mọi mặt của quá trình trao đổi chất trong cơ thể. Các hormone này duy trì tốc độ chuyển hóa chất béo và carbohydrate, giúp kiểm soát nhiệt độ cơ thể, ảnh hưởng đến nhịp tim và giúp điều chỉnh việc sản xuất protein.

Bệnh suy giáp (còn gọi là thiểu năng tuyến giáp hay nhược năng tuyến giáp) là tình trạng tuyến giáp không sản xuất đủ một hormone triiodothyronine (T3) và thyroxine (T4)

Phụ nữ, đặc biệt khi trên 60 tuổi, có nhiều khả năng bị bệnh suy giáp. Suy giáp gây rối loạn sự cân bằng chuyển hóa trong cơ thể bạn. Tình trạng này hiếm khi gây triệu chứng trong giai đoạn đầu, tuy nhiên theo thời gian, bệnh suy giáp không được điều trị có thể gây ra một số vấn đề về sức khỏe như béo phì, đau khớp, vô sinh và bệnh tim.

Nguy cơ bị bệnh suy giáp khi tăng cân không kiểm soát hình ảnh 1

Tuy nhiên, điều đáng mừng là hiện đã có các xét nghiệm giúp kiểm tra khá chính xác chức năng tuyến giáp nhằm chẩn đoán suy giáp. Mặt khác, việc điều trị bệnh suy giáp bằng hormone tuyến giáp tổng hợp thường đơn giản, an toàn và hiệu quả một khi đã tìm được liều thuốc phù hợp với cơ thể bạn.

Tăng cân không kiểm soát- Dấu hiệu của bệnh suy giáp

Các dấu hiệu và triệu chứng của bệnh suy giáp thay đổi tùy thuộc vào mức độ thiếu hụt hormone nhưng nói chung đa phần diễn tiến chậm, thường là trong vài năm.

Lúc đầu, bạn có lẽ ít khi nhận thấy các triệu chứng của bệnh suy giáp, chẳng hạn như mệt mỏi và tăng cân, hoặc bạn chỉ nghĩ là do lớn tuổi. Thế nhưng khi sự chuyển hóa trong cơ thể bạn tiếp tục giảm, các dấu hiệu và triệu chứng của bệnh sẽ rõ ràng hơn. Dấu hiệu và triệu chứng của bệnh suy giáp có thể bao gồm:

-         Mệt mỏi

-         Chịu lạnh kém hơn

-         Táo bón

-         Da khô

-         Tăng cân không rõ lý do

-         Phù mặt

-         Khàn giọng

-         Yếu cơ

-         Tăng cholesterol trong máu

-         Đau cơ, căng cơ và cứng cơ

-         Đau khớp, cứng khớp hoặc sưng khớp

-         Kinh nguyệt nhiều hơn bình thường hay chu kỳ kinh nguyệt bất thường

-         Rụng tóc

-         Nhịp tim chậm

-         Trầm cảm

-         Giảm trí nhớ

Khi không được điều trị, các dấu hiệu và triệu chứng của bệnh suy giáp dần dần có thể trở nên nghiêm trọng hơn. Việc tuyến giáp bị kích thích liên tục để giải phóng thêm hormone bù vào sự thiếu hụt do tình trạng suy giáp có thể làm tuyến giáp tăng kích thước đưa đến bướu giáp. Ngoài ra, bạn trở nên dễ quên hơn, suy nghĩ chậm hơn, hoặc cảm thấy chán nản.

Chứng phù niêm (suy giáp tiến triển), dạng nặng của suy giáp, tuy hiếm gặp nhưng một khi xảy ra, nó có thể đe dọa tính mạng. Các dấu hiệu và triệu chứng bao gồm huyết áp thấp, giảm hô hấp, giảm nhiệt độ cơ thể, không đáp ứng và thậm chí hôn mê. Trong ca bệnh nặng, phù niêm có thể gây tử vong.

Nguyên nhân nào gây bệnh suy giáp?

Bệnh suy giáp xảy ra khi tuyến giáp không sản xuất đủ hormone. Nguyên nhân dẫn đến tình trạng này bao gồm bệnh lý tự miễn, điều trị cường giáp, xạ trị, phẫu thuật tuyến giáp và một vài loại thuốc.

-        Bệnh lý tự miễn: Viêm giáp Hashimoto – một loại bệnh lý tự miễn – là nguyên nhân phổ biến nhất của suy giáp. Rối loạn tự miễn xảy ra khi hệ thống miễn dịch sản xuất kháng thể tấn công các mô của chính cơ thể bạn, trong trường hợp này là tuyến giáp. Các nhà khoa học vẫn chưa xác định chắc chắn tại sao cơ thể lại sản xuất ra kháng thể chống lại chính nó. Một số cho rằng một loại virus hoặc vi khuẩn nào đó đã gây ra các phản ứng tự miễn dịch, trong khi những người khác lại nghĩ sai lệch trong thông tin di truyền là nguyên nhân. Tuy nhiên, khả năng cao nhất đưa đến bệnh tự miễn dịch chính là sự phối hợp từ nhiều yếu tố tác động. Nhưng dù nguyên nhân là thế nào đi nữa, các kháng thể này đều ảnh hưởng đến khả năng sản xuất hormone của tuyến giáp.

-        Điều trị cường giáp: Bệnh nhân sản xuất ra quá nhiều hormone tuyến giáp (cường giáp) thường được điều trị bằng iốt phóng xạ và các thuốc kháng tuyến giáp để làm giảm việc sản xuất hormone và bình thường hóa chức năng tuyến giáp. Tuy nhiên, trong một số trường hợp, điều trị cường giáp có thể dẫn đến bệnh suy giáp vĩnh viễn.

-        Phẫu thuật tuyến giáp: Phẫu thuật loại bỏ hoàn toàn hoặc một phần lớn tuyến giáp có thể làm giảm hoặc dừng hẳn việc sản xuất hormone. Trong những ca bệnh như thế, bạn sẽ phải điều trị bằng hormone tuyến giáp suốt đời.

-        Xạ trị: tia xạ điều trị ung thư vùng đầu và cổ có thể ảnh hưởng đến tuyến giáp dẫn đến suy giáp.

-        Thuốc: Một số thuốc có thể gây ra suy giáp, ví dụ như lithium dùng trong điều trị rối loạn tâm thần. Nếu bạn đang uống thuốc, hãy hỏi bác sĩ về tác dụng phụ của thuốc trên tuyến giáp.

Ngoài, một số nguyên nhân ít gặp hơn đưa đến bệnh suy giáp bao gồm:

-         Suy giáp bẩm sinh: Nhiều trẻ khi sinh ra đã có tuyến giáp bị khiếm khuyết hoặc không có tuyến giáp. Trong hầu hết các ca bệnh, tuyến giáp phát triển không bình thường không rõ nguyên nhân, nhưng ở một số trẻ, bệnh chỉ dừng lại ở sai lệch thông tin di truyền chứ không biểu hiện triệu chứng. Thông thường, trẻ bị suy giáp bẩm sinh trông vẫn bình thường khi mới sinh ra. Đó là lý do tại sao kiểm tra chức năng tuyến giáp được khuyến cáo cho trẻ sơ sinh.

-        Rối loạn tuyến yên: Một nguyên nhân tương đối hiếm của suy giáp là do tuyến yên không sản xuất đủ hormone kích thích tuyến giáp (TSH), thông thường là do một khối u lành tính của tuyến yên.

-         Mang thai: Một số phụ nữ bị suy giáp trong hoặc sau khi mang thai (suy giáp sau sinh-postpartum hypothyroidism), thường là do cơ thể họ sản xuất kháng thể chống lại tuyến giáp của chính mình. Nếu không được điều trị, tình trạng này sẽ làm tăng nguy cơ sẩy thai, sinh non và tiền sản giật – một tình trạng gây tăng huyết áp của thai phụ trong ba tháng cuối của thai kỳ. Nó cũng có thể ảnh hưởng nghiêm trọng đến thai nhi đang phát triển trong bụng mẹ.

-        Thiếu iốt (iodine) : Khoáng vi lượng iốt, được tìm thấy chủ yếu trong hải sản, tảo biển, cây trồng trên đất giàu iốt và muối iốt – rất cần thiết cho việc sản xuất hormone tuyến giáp. Ở một số nơi trên thế giới, hiện tượng thiếu iốt khá phổ biến, nhưng việc bổ sung iốt vào muối ăn cũng đã được quan tâm tại Việt Nam trong thời gian gần đây. Tuy nhiên,  dùng quá nhiều iốt cũng có thể gây rối loạn chức năng tuyến giáp bao gồm cả suy giáp.

Ai có nguy cơ mắc bệnh suy giáp?

Mặc dù ai cũng có thể có nguy có mắc bệnh suy giáp, tuy nhiên nếu bạn thuộc các đối tượng sau đây, bạn có nguy cơ mắc bệnh suy giáp cao hơn

-         Là phụ nữ lớn hơn 60 tuổi

-         Mắc bệnh lý tự miễn

-         Có một người thân như cha mẹ hoặc ông bà mắc bệnh lý tự miễn

-         Từng được điều trị bằng iốt phóng xạ và/hoặc các thuốc kháng giáp

-         Từng xạ trị  ở vùng cổ hoặc ngực trên

-         Từng phẫu thuật loại bỏ một phần tuyến giáp

-         Đang có thai hoặc sinh con trong vòng sáu tháng qua

Những biến chứng của bệnh suy giáp

Bệnh suy giáp không được điều trị có thể dẫn đến một số vấn đề sức khỏe:

-         Bướu cổ: Việc kích thích liên tục khiến tuyến giáp phải sản xuất nhiều hormone hơn có thể làm tuyến giáp tăng kích thước gây bệnh bướu cổ. Viêm giáp Hashimoto là một trong những nguyên nhân phổ biến nhất của bệnh bướu cổ. Mặc dù nhìn chung bệnh không gây khó chịu, bướu cổ lớn có thể ảnh hưởng đến vẻ ngoài của bạn và có thể ảnh hưởng việc nuốt thức ăn hoặc hô hấp.

-         Bệnh tim: Bệnh suy giáp cũng có thể làm tăng nguy cơ bệnh tim, chủ yếu do hàm lượng lipoprotein tỷ trọng thấp (LDL) – vốn là các cholesterol “xấu” sẽ tăng cao khi tuyến giáp hoạt động kém. Thậm chí suy giáp cận lâm sàng, dạng bệnh lành tính hơn suy giáp, cũng có thể làm tăng tổng nồng độ cholesterol và làm giảm khả năng co bóp của tim. Suy giáp cũng có thể dẫn đến giãn buồng tim và suy tim.

-         Các vấn đề sức khỏe tâm thần: Trầm cảm có thể xảy ra sớm trong suy giáp và trở nên nghiêm trọng hơn theo thời gian. Suy giáp cũng có thể làm chậm hoạt động chức năng tâm thần.

-         Bệnh thần kinh ngoại biên: Bệnh suy giáp kéo dài không được chữa trị có thể gây tổn thương hệ thần kinh ngoại biên (các dây thần kinh truyền thông tin từ não và tủy sống tới phần còn lại của cơ thể, ví dụ như cánh tay và chân). Các dấu hiệu và triệu chứng của bệnh thần kinh ngoại biên bao gồm đau, tê và ngứa ran ở vùng bị ảnh hưởng bởi các tổn thương thần kinh. Nó cũng có thể gây yếu cơ hoặc mất kiểm soát vận động cơ.

-         Chứng phù niêm (suy giáp tiến triển): Căn bệnh hiếm gặp nhưng nguy hiểm đến tính mạng này là kết quả của một tình trạng suy giáp kéo dài mà không được chẩn đoán. Các dấu hiệu và triệu chứng bao gồm chịu lạnh rất kém, buồn ngủ, sau đó hôn mê sâu và mất tri giác. Hôn mê do phù niêm có thể xảy ra do thuốc giảm đau, nhiễm trùng hoặc các bệnh khác trên cơ thể. Nếu bạn có dấu hiệu hoặc triệu chứng của phù niêm, bạn cần được chữa trị khẩn cấp ngay lập tức.

-         Vô sinh. Nồng độ hormone tuyến giáp có thể cản trở sự rụng trứng, làm suy yếu khả năng sinh sản. Ngoài ra, một số nguyên nhân của suy giáp – chẳng hạn như rối loạn tự miễn dịch – cũng làm giảm khả năng sinh sản. Điều trị suy giáp bằng liệu pháp thay thế hormone tuyến giáp có thể không hoàn toàn phục hồi được khả năng sinh sản mà cần đến các biện pháp can thiệp khác.

-         Dị tật bẩm sinh. Nếu mẹ có bệnh tuyến giáp mà không điều trị, trẻ sinh ra sẽ có nguy cơ dị tật bẩm sinh cao hơn các trẻ khác và dễ bị các vấn đề nghiêm trọng về trí não và phát triển. Trẻ sơ sinh bị suy giáp không được điều trị kịp thời có nguy cơ kém phát triển cả về thể chất lẫn tinh thần. Nhưng nếu được điều trị trong vòng vài tháng đầu, cơ hội phát triển bình thường của trẻ là rất cao.

Xét nghiệm và chẩn đoán bệnh suy giáp

Do suy giáp phổ biến hơn ở phụ nữ lớn tuổi, một số bác sĩ khuyên phụ nữ lớn tuổi nên xét nghiệm suy giáp trong đợt kiểm tra sức khỏe định kỳ hàng năm. Nhiều bác sĩ cũng khuyến cáo phụ nữ mang thai hoặc có kế hoạch sinh con nên xét nghiệm suy giáp.

Nguy cơ bị bệnh suy giáp khi tăng cân không kiểm soát  hình ảnh 2

Thông thường, bác sĩ sẽ đề nghị xét nghiệm suy giáp nếu bạn cảm thấy ngày càng mệt mỏi, da khô, táo bón và tăng cân, hoặc từng có vấn đề về tuyến giáp và bị bướu cổ.

Bệnh suy giáp được chẩn đoán dựa trên các triệu chứng và kết quả xét nghiệm máu về hàm lượng TSH (hormone kích thích tuyến giáp) và đôi khi cũng dựa trên hàm lượng hormone thyroxine của tuyến giáp. Hàm lượng thyroxine thấp và hàm lượng TSH cao là dấu hiệu của bệnh suy giáp bởi vì tuyến yên phải sản xuất nhiều TSH hơn để kích thích tuyến giáp sản xuất nhiều hormone hơn.

Trước đây, các bác sĩ chỉ có thể phát hiện bệnh suy giáp khi các triệu chứng suy giáp đã tiến triển khá nhiều. Nhưng với các xét nghiệm TSH khá nhạy hiện nay, bác sĩ đã có thể chẩn đoán bệnh suy giáp từ rất sớm – thường là trước khi bạn có các triệu chứng. Do xét nghiệm TSH là xét nghiệm sàng lọc tốt nhất, bác sĩ sẽ kiểm tra TSH đầu tiên rồi sau đó mới xét nghiệm hormone tuyến giáp nếu cần thiết. Xét nghiệm TSH cũng quan trọng trong chữa trị suy giáp vì nó giúp bác sĩ xác định đúng liều lượng thuốc lúc ban đầu và điều chỉnh dần theo thời gian.

Ngoài ra, xét nghiệm TSH còn được sử dụng để giúp chẩn đoán suy giáp cận lâm sàng, tình trạng này không có dấu hiệu hoặc triệu chứng bên ngoài, biểu hiện chính yếu là bạn có hàm lượng triiodothyronine và thyroxine trong máu bình thường nhưng hàm lượng TSH cao.

Điều trị bệnh suy giáp thế nào?

Phương pháp điều trị cơ bản của suy giáp thường là bổ sung hormone tuyến giáp levothyroxin tổng hợp hàng ngày (ví dụ Levothroid, Synthroid và những thuốc khác). Thuốc uống này giúp phục hồi nồng độ hormone cần thiết, ức chế các dấu hiệu và triệu chứng của suy giáp.

Một đến hai tuần sau khi bắt đầu điều trị, bạn sẽ cảm thấy ít mệt mỏi hơn. Thuốc cũng dần dần làm giảm nồng độ cholesterol tăng cao gây ra bởi suy giáp đồng thời cân nặng cũng dần giảm về mức bình thường. Điều trị bằng levothyroxine thường kéo dài suốt đời, nhưng vì liều lượng hormone bạn cần có thể thay đổi, bác sĩ có thể phải xét nghiệm hàm lượng TSH hàng năm.

Một số thuốc, chất bổ sung hay thậm chí một số thực phẩm có thể ảnh hưởng đến khả năng hấp thụ levothyroxine. Hãy tham khảo ý kiến bác sĩ nếu bạn ăn nhiều các sản phẩm đậu nành hoặc nhiều chất xơ hoặc bạn dùng thuốc khác, chẳng hạn như:

-         Thuốc bổ sung sắt

-         Cholestyramine

-         Nhôm hydroxit, được tìm thấy trong một số thuốc kháng acid

-         Thuốc bổ sung canxi

Nếu bạn bị suy giáp cận lâm sàng, hãy thảo luận việc điều trị với bác sĩ. Khi hàm lượng TSH chỉ tăng nhẹ, có thể việc điều trị bằng hormone tuyến giáp sẽ không có ích gì, thậm chí còn có thể gây hại. Ngược lại, khi hàm lượng TSH cao hơn, hormone tuyến giáp có thể cải thiện hàm lượng cholesterol, khả năng co bóp của tim cũng như cải thiện mức năng lượng cho cơ thể.

Mặc dù hầu hết các bác sĩ khuyên dùng thyroxine tổng hợp, hiện có chiết xuất tự nhiên chứa hormone tuyến giáp từ lợn. Các chiết xuất tự nhiên này chứa cả thyroxine và triiodothyronine trong khi thuốc tuyến giáp tổng hợp chỉ chứa thyroxine, còn triiodothyronine mà cơ thể cần thì được chuyển hóa từ thyroxine.

Chiết xuất tự nhiên này chỉ được bán theo toa. Không nên nhầm lẫn các chiết xuất này với dịch nội tiết cô đặc bán tại các cửa hàng thực phẩm tự nhiên. Ở Hoa Kỳ, những dịch nội tiết cô đặc này không nằm trong sự quản lý của Cục Quản lý Thực phẩm và Dược phẩm Hoa Kỳ, nên hiệu quả và độ tinh khiết của chúng không được bảo đảm.

 

Tra cứu khác

Tra cứu liên quan

Nguy cơ bị bệnh suy giáp khi tăng cân không kiểm soát

Bệnh suy giáp là tình trạng tuyến giáp không sản xuất đủ một vài loại hormone quan trọng cho cơ thể. Bệnh suy giáp không được điều trị có thể gây ra một số vấn đề về sức khỏe như béo phì, đau khớp, vô sinh và bệnh tim.

Giảm cân đột ngột – Coi chừng mắc bệnh cường giáp

Bệnh cường giáp là tình trạng tuyến giáp sản xuất quá nhiều hormone thyroxine trong cơ thể. Bệnh cường giáp có thể gây nên hiện tượng giảm cân đột ngột, làm tim đập nhanh hoặc không đều, gây đổ mồ hôi và các triệu chứng căng thẳng hoặc khó chịu khác.

Ung thư vú

Ung thư vú bắt đầu trong các tế bào vú ở cả phụ nữ và nam giới. Đây là loại ung thư phổ biến thứ hai ở phụ nữ. Có nhiều loại ung thư vú, trong đó ung thư tuyến vú là loại thường gặp nhất. Phát hiện và điều trị sớm ung thư vú giúp tăng cơ hội chữa trị.