Vi khuẩn não mô cầu có hình hạt cà phê, không bắt màu gram (gram âm), gây bệnh bằng nội độc tố (vi khuẩn chết sinh ra nội độc tố). Não mô cầu có nhiều týp huyết thanh khác nhau, týp huyết thanh gây bệnh thường gặp là A, B, C, Y, W135. Nguồn bệnh duy nhất là bệnh nhân hoặc người lành mang vi khuẩn không triệu chứng.
Vi khuẩn não mô cầu (Neisseria meningitidis) bình thường có thể sống ký sinh ở niêm mạc đường hô hấp trên của người bình thường (trên 20%) và không gây bệnh, gọi là người lành mang vi khuẩn. Nhưng khi gặp điều kiện thuận lợi (sức đề kháng giảm) vi khuẩn sẽ gây bệnh, vì vậy, vi khuẩn não mô cầu được gọi là một trong những vi khuẩn gây bệnh cơ hội.
Viêm màng não do não mô cầu là bệnh lây nhiễm và có khả năng thành dịch (nhiều người mắc bệnh trong cùng một thời gian và ở cùng một địa phương). Bệnh rất nguy hiểm vì tỷ lệ tử vong cao (5-10%) nếu không phát hiện, điều trị sớm và nếu khỏi bệnh, có thể để lại di chứng nặng nề về thần kinh (liệt, ngớ ngẩn).
Đường lây bệnh chủ yếu theo đường hô hấp do tiếp xúc trực tiếp với người bệnh qua các giọt nước bọt nhỏ li ti bắn ra khi người bệnh nói chuyện, ho, hắt xì hơi, hôn và cũng có thể lây qua dụng cụ, quần áo, đồ dùng sinh hoạt bị nhiễm vi khuẩn não mô cầu.
Nhận biết viêm màng não do não mô cầu
Bệnh nhi bị sốt, nhức đầu, nôn ói và có biểu hiện thần kinh đi kèm cảm giác bứt rứt, kích thích. Khi khám sẽ thấy đầu của bé bị hóp một phần, không cúi xuống được, y khoa gọi là cổ gượng, dân gian gọi là cứng gáy.
Bệnh có hai hội chứng chính là nhiễm trùng và viêm màng não. Biểu hiện của nhiễm trùng là sốt, rối loạn đường tiêu hóa, ói, tiêu chảy, đau bụng, gan lách to... Biểu hiện của hội chứng viêm màng não tùy theo độ tuổi, trẻ nhỏ thường bị thóp phồng, trẻ lớn có triệu chứng rõ hơn như cứng gáy...
Bệnh có thể dẫn đến biến chứng nguy hiểm như viêm màng não gây nhiễm trùng não, nặng có thể dẫn đến phù não, tổn thương thần kinh trung ương. Biến chứng tăng áp suất não sọ của phù não gây ra tử vong. Những biến chứng khác như áp xe trong não, tình trạng nhiễm trùng có thể lan toàn bộ cơ thể gây nhiễm trùng huyết dẫn đến tử vong.
Điều trị viêm màng não do não mô cầu
Khi thấy trẻ viêm họng, sốt cao, nôn vọt hoặc có nổi ban ở da dạng hình sao hoặc màu đen, cần nhanh chóng đưa người bệnh đến cơ sở y tế để được khám và điều trị sớm. Điều trị là dùng kháng sinh theo phác đồ của Bộ Y tế, khi có kết quả của kháng sinh đồ, có thể điều chỉnh để bệnh nhanh khỏi. Ngoài ra, cần điều trị triệu chứng và nâng cao thể trạng. Người nhà không nên tự chẩn đoán và tự mua thuốc điều trị khi không có chuyên môn về y học, bởi vì, làm như vậy, bệnh không những không khỏi mà có thể làm nặng thêm và nguy hiểm cho người bệnh.
Phòng bệnh có dễ?
Nơi đang có bệnh viêm màng não do não mô cầu cần cách ly người bệnh, mọi người cần đeo khẩu trang (kể cả người bệnh và người lành). Môi trường sống ở nơi có người bệnh viêm màng não mủ cần được phun thuốc diệt vi khuẩn. Các dụng cụ, đồ dùng sinh hoạt của người bệnh cần vệ sinh, tẩy uế thật sạch như ngâm vào nước đang đun sôi hoặc ngâm vào dung dịch cloramin B...
Để không mắc bệnh viêm màng não do não mô cầu, tốt nhất là tiêm vắc-xin phòng bệnh. Những ai chưa có kháng thể chống lại vi khuẩn não mô cầu đều có thể tiêm vắc-xin. Cần đến trung tâm y học dự phòng để liên hệ, nghe tư vấn và tiến hành tiêm. Hàng ngày cần vệ sinh họng, miệng sạch sẽ bằng cách đánh răng sau khi ăn, trước và sau khi ngủ dậy..
Vaccine phòng bệnh viêm màng não do não mô cầu
Hiện có hai loại vắc – xin phòng bệnh viêm màng não do não mô cầu, 1 loại phòng type A, C, Y và W-135 và 1 loại phòng type A và C của vi khuẩn này. Vaccine phòng viêm màng não do não mô cầu là vaccine cộng hợp (liên kết giữa polysaccharide với protein vận chuyển). Do đó vaccine có thể gây miễn dịch tốt hơn ở trẻ đồng thời có thể tạo trí nhớ miễn dịch lâu hơn.
Vaccine được đóng gói dưới dạng đông khô liều đơn hoặc nhiều liều cùng với dung môi pha hồi chỉnh đi kèm. Sau khi pha hồi chỉnh, vaccine là một dung dịch trong suốt.
Lịch tiêm chủng viêm màng não do não mô cầu
Vaccine B-C
- Tiêm 1 liều khi trẻ trên 3 tháng tuổi
- Tiêm 2 liều cách nhau 6 đến 8 tuần không cần tiêm nhắc
Vaccine A-C
- Tiêm 1 liều khi trẻ trên 2 tuổi
- Tiêm nhắc lại sau mỗi 3-5 năm
Phòng bệnh viêm màng não do não mô cầu
Bệnh do não mô cầu là bệnh nhiễm khuẩn cấp tính, lây theo đường hô hấp, thường gặp ở lứa tuổi trẻ và có khả năng gây thành dịch. Bệnh rất nguy hiểm vì tỷ lệ tử vong cao (5-10%) nếu không phát hiện, điều trị sớm và nếu khỏi bệnh, có thể để lại di chứng nặng nề về tinh thần kinh. Bài viết này giúp bạn đọc có thêm kiến thức để chủ động phòng ngừa bệnh.