Tiền sản giật khi mang thai là rối loạn này xuất hiện từ giữa tam cá nguyệt thứ 2 với tần suất khoảng 5-8% thai kì. Tiền sản giật có thể phát triển sớm hơn ở trường hợp nặng hoặc có thể chỉ là vấn đề nhỏ trong cả thai kì, thậm chí có khi chỉ xuất hiện sau khi sinh.
Tiền sản giật khi mang thai thường gặp ở phụ nữ sinh con đầu lòng. Một số nghiên cứu cho thấy tần suất gặp lên đến 10% nhưng là con số nào đi nữa thì đây cũng là vấn đề sản khoa nghiêm trọng trong thai kì. Do đó, các bà mẹ mang thai nên khám thai định kì để theo dõi có bị tiền sản giật không. Nếu không được điều trị, tiền sản giật có thể trở thành sản giật gây nhiều biến chứng nặng nề cho cả mẹ và con.
Hậu quả tiền sản giật khi mang thai như thế nào?
Đối với thai nhi: Có thể suy dinh dưỡng rồi suy thai, non tháng vì chuyển dạ tự nhiên hoặc buộc phải sanh sớm vì bệnh của mẹ.
Đối với mẹ: Sau sanh, tiền sản giật và sản giật tự nhiên trở về bình thường. Nếu sản phụ không đuợc điều trị kịp thời có thể diễn tiến đến co giật, hôn mê, phù phối cấp, suy tim cấp, hoặc xuất huyết não gây tử vong.
Sản giật là biến chứng cấp tính của tiền sản giật, có kèm co giật và hôn mê. Sản giật có thể xuất hiện từ 1 cơn đến 20 cơn giật. Nếu không điều trị kịp thời sản phụ có thể co giật liên tiếp cho đến khi chết.
Dấu hiệu tiền sản giật khi mang thai
Phụ nữ được cho là tiền sản giật khi mang thai khi gặp một số triệu chứng dưới đây:
- Tăng huyết áp (Ở một phụ nữ bình thường khi mang thai có huyết áp ≥ 140/90mmHg được gọi là cao huyết áp. Cũng gọi là tăng huyết áp khi huyết áp tâm thu tăng ít nhất 30mm Hg và huyết áp tâm trương tăng ít nhất 15mmHg so với huyết áp lúc chưa mang thai).
- Có đạm trong nước tiểu.
- Phù – thường rõ ở bàn tay, chân và bàn chân.
Đối với trường hợp tiền sản giật khi mang thai nặng sẽ có các dấu hiệu dưới đây:
Là một trường hợp tiền sản giật có xuất hiện thêm 1 trong 5 triệu chứng sau:
- Huyết áp cao ≥ 160/110mmHg.
- Lượng nước tiểu trong 24 giờ ít hơn 400ml.
- Có hơn 5 gam Albumin trong nước tiểu trong 24 giờ.
- Nhức đầu, hoa mắt, chóng mặt.
- Đau thượng vị, cảm giác ngộp thở, nặng ngực.
Tiền sản giật khi mang thai xảy ra như thế nào
Trong các trường hợp nhẹ, tiền sản giật khi mang thai thường không ảnh hưởng mẹ và bé. Nhưng nếu lưu lượng máu giảm và ảnh hưởng chức năng nhau thai, bé sẽ tăng trưởng không tốt như bình thường nên bé sinh ra có thể bị nhẹ cân. Tình trạng giảm lượng oxy và dinh dưỡng có thể gây ảnh hưởng đến tình trạng tăng trưởng tổng thể của bé, vấn đề này gọi là Hạn chế tăng trưởng trong tử cung (IUGR).
Nếu mẹ bị tiền sản giật nặng, sẽ có nguy cơ bong nhau thai ở nơi mà nhau thai gắn kết với thành tử cung. Những trường hợp huyết áp quá cao có thể dẫn đến sinh non hoặc thậm chí tử vong thai.
Thời gian là vấn đề rất quan trọng với tiền sản giật khi mang thai. Phải cân bằng được sự tăng trưởng và điều kiện ra đời của bé với sức khoẻ của mẹ. Nguy cơ bé tử vong thường không do rối loạn của tiền sản giật mà lại do biến chứng của sinh non.
Yếu tố nguy cơ dẫn đến tiền sản giật khi mang thai
- Mang đa thai.
- Mang thai con đầu lòng.
- Bà bầu lớn tuổi (hơn 40 tuổi).
- Có tiền sử tăng huyết áp trước đó (tăng huyết áp vô căn).
- Bị đái tháo đường hoặc bệnh lý thận trước đó.
- Thai kì trước đây bị tiền sản giật.
- Tiền sản giật có vẻ liên quan đến di truyền và có tiền sử gia đình.
- Bà bầu thiếu dinh dưỡng.
- Bệnh lý răng miệng cũng được cho là có liên quan.
- Thừa cân hoặc béo phì trong thai kì.
Tại sao tiền sản giật khi mang thai xảy ra
Thật ra người ta vẫn chưa biết chính xác tại sao tiền sản giật khi mang thai lại xảy ra. Mặc dù yếu tố nguy cơ có vẻ rõ ràng nhưng không thể hoàn toàn căn cứ vào đó. Ngoài ra sự đáp ứng viêm ở mẹ cũng có thể là vấn đề vì hệ thống miễn dịch của mẹ có thể sẽ phản ứng lại với em bé và nhau thai.
Điều trị tiền sản giật khi mang thai như thế nào?
Tiền sản giật sẽ khỏi sau em bé chào đời. Nếu huyết áp bà bầu quá cao có thể ảnh hưởng sức khoẻ mẹ hay bé, sinh mổ sớm là giải pháp chọn lựa. Nếu thai chưa đủ trưởng thành, mẹ sẽ được chỉ định dùng thêm steroid để thúc đẩy phổi thai nhi phát triển hơn. Thỉnh thoảng dùng thuốc điều trị tăng huyết áp cũng giúp kéo dài thời gian bé ở trong bụng mẹ càng lâu càng tốt.
Nếu huyết áp chỉ tăng nhẹ hoặc trung bình, bà bầu sẽ được kê toa uống các thuốc hạ áp và đo huyết áp mỗi ngày. Các bà bầu có thể tự đo huyết áp bằng các máy đo cầm tay tự động. Yếu tố chính trong kiểm soát tiền sản giật là theo dõi huyết áp bà bầu và nhịp tim của thai. Nghỉ ngơi trên giường và giảm hoạt động thể chất có thể giúp giảm huyết áp về mức bình thường. Luôn theo dõi sát để đảm bảo tiền sản giật không phát triển thành sản giật.
Khi nào cần đến bác sĩ
Thỉnh thoảng, tiền sản giật khi mang thai có thể trở nên nguy hiểm và diễn ra trong thời gian rất nhanh, mặc dù ảnh hưởng của nó đôi khi không rõ ràng. Bạn nên đi khám nếu có các dấu hiệu sau:
- Đột ngột phù tay, mặt hoặc chân làm bạn tăng cân vì cơ thể giữ nước.
- Đau bụng vùng dạ dày và có vẻ như là khó tiêu. Đau có thể lan ra 2 bên xương sườn.
- Đau đầu dữ dội không bớtsau khi nghỉ ngơi và dùng thuốc giảm đau.
- Mờ mắt. Nhìn thấy chớp sáng là dấu hiệu cảnh báo.
- Buồn nôn và nôn.
- Cảm giác hồi hộp, đánh trống ngực.
- Cảm giác bất an cho bản thân hoặc cho bé.
- Thay đổi thể tích nước tiểu so với bình thường.
Chuyện gì xảy ra sau khi sinh nếu bị tiền sản giật khi mang thai?
Nên tiếp tục theo dõi huyết áp sau khi sinh. Nếu huyết áp vẫn còn cao, bạn sẽ được kê toa dùng thuốc hằng ngày đến khi huyết áp trở về bình thường. Việc theo dõi thường xuyên rất quan trọng. Đa số huyết áp sẽ tự trở về bình thường sau khi sinh bé.
Một số bằng chứng cho thấy bà bầu bị tiền sản giật có nguy cơ mắc bệnh tim mạch về sau cao hơn. Do đó bạn nên giữ cân nặng vừa phải và lối sống tích cực để giúp giảm thiểu các nguy cơ sức khoẻ lâu dài.
Phòng ngừa tiền sản giật khi mang thai.
Hiện tại vẫn chưa có biện pháp phòng ngừa tiền sản giật khi mang thai hiệu quả. Một số bà bầu uống aspirin mỗi ngày từ lúc thai được 14 tuần để phòng ngừa. Nhưng việc này chỉ có tác dụng ở một số người.
Ngoài ra cũng có bằng chứng cho rằng bổ sung thêm can-xi trong chế độ ăn có thể giúp phòng ngừa tiền sản giật.
Ngoài ra, bạn cũng có thể lưu ý một số điều dưới đây:
- Theo dõi khám thai định kỳ thật đều đặn.
- Chú ý tránh các yếu tố thuận lợi đưa đến tiền sản giật đã được nêu trên. Cụ thể như: không có con quá sớm hoặc quá muộn, nên ăn đầy đủ chất dinh dưỡng, không nên ăn quá mặn, không làm việc nặng nhọc, quá sức.
- Khi có cao huyết áp cần theo sự hướng dẫn điều trị và chăm sóc của các bác sĩ và nữ hộ sinh.
- Khi nằm viện, cần chú ý theo dõi các dấu hiệu tiền sản giật nặng. Khi có một trong các dấu hiệu nêu trên phải báo ngay cho nhân viên y tế (nữ hộ sinh, bác sĩ) để được điều trị kip thời.